BORSA AKADEMİ

Borsada manipülasyon suçu nedir? Cezası ne kadardır?

Borsa İstanbul’da yatırımcılar açısından en ciddi risklerden biri olan “manipülasyon suçu”, Sermaye Piyasası Kanunu’nda açıkça tanımlanmış bir piyasa dolandırıcılığı eylemi olarak kabul ediliyor. Bu suçu işleyenler hakkında hapis ve yüksek tutarlı adli para cezaları uygulanabiliyor.

Türkiye’de son yıllarda artan yatırımcı sayısıyla birlikte sermaye piyasalarında işlem güvenliği konusu daha fazla önem kazandı. Borsa yatırımcılarının en çok karşılaştığı risklerden biri ise “manipülasyon” olarak bilinen piyasa dolandırıcılığı eylemidir.

Uzmanlara göre, manipülasyon yalnızca yatırımcıyı zarara uğratmakla kalmıyor; aynı zamanda piyasaya olan güveni de zedeliyor. Bu nedenle, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) ve yargı organları manipülatif eylemlere karşı ağır yaptırımlar uyguluyor.

Yasal Dayanak: 6362 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun 107. Maddesi

Borsada manipülasyon yapmak, 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun 107. maddesi kapsamında “Piyasa Dolandırıcılığı” suçu olarak düzenlenmiştir.

Kanunun 107/1. maddesinde şu hüküm yer alıyor:

“Sermaye piyasası araçlarının fiyatlarına, fiyat değişimlerine, arz ve taleplerine ilişkin olarak yanlış veya yanıltıcı izlenim uyandırmak amacıyla alım veya satım yapanlar, emir verenler, emir iptal edenler, emir değiştirenler veya hesap hareketleri gerçekleştirenler üç yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin günden on bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılırlar. Ancak, bu suçtan dolayı verilecek adli para cezası miktarı, suçun işlenmesiyle elde edilen menfaatten az olamaz.”

Manipülasyon Suçu Ne Anlama Geliyor?

Manipülasyon, sermaye piyasasında işlem gören menkul kıymetlerin değerlerini, fiyatlarını veya yatırımcı davranışlarını suni biçimde etkilemeye yönelik her türlü hukuka aykırı davranışı ifade eder.

Amaç; gerçek arz-talep dengesi dışında fiyat oluşumu yaratmak ve yatırımcıyı yanlış yönlendirmektir. Bu durum, hem piyasadaki adil işleyişi bozar hem de küçük yatırımcıların büyük kayıplar yaşamasına yol açar.

İki Tür Manipülasyon: Bilgi Bazlı ve İşlem Bazlı

Sermaye Piyasası Kanunu’nun 107. maddesi, manipülasyonu iki ana başlık altında ele alır:

1. Bilgi Bazlı Manipülasyon (Madde 107/1)

  • Gerçeğe aykırı bilgi veya haber yaymak

  • Sahte analiz veya raporlar paylaşmak

  • Sosyal medya ya da haber platformlarında yanlış yönlendirici yorumlar yapmak

Örnek: Bir şirketin birleşeceği veya büyük bir yatırım alacağı yönünde asılsız haber yayarak hisse fiyatını suni biçimde yükseltmek.

2. İşlem Bazlı Manipülasyon (Madde 107/2)

  • Gerçek yatırım amacı taşımayan alım-satım işlemleri yapmak

  • Kendi kendine alım-satım (self trade, wash sale) işlemleriyle hacim yanılsaması oluşturmak

  • Piyasa fiyatını yapay biçimde oynatmak

Örnek: Aynı kişi ya da grubun kendi arasında sürekli işlem yaparak fiyatı ve işlem hacmini olduğundan farklı göstermek.

Manipülasyon Suçunun Cezası Nedir?

Sermaye Piyasası Kanunu’na göre manipülasyon suçunu işleyen kişiler:

  • 2 yıldan 5 yıla kadar hapis,

  • 5.000 güne kadar adli para cezası
    ile cezalandırılabilir.

Cezanın miktarı, elde edilen haksız kazançtan az olamaz. Ayrıca suçun örgütlü şekilde veya kamu görevlilerince işlenmesi durumunda cezalar daha da ağırlaştırılabilir.

Yatırımcılar İçin Uyarı: Bilgi Kaynağı Güvenilir Olmalı

Uzmanlar, yatırımcıların hisse senetlerine ilişkin bilgi ve yönlendirmeleri yalnızca Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP) üzerinden takip etmeleri gerektiğini vurguluyor.